Quản lý, phòng trừ rầy phấn trắng

Dịch hại tăng

Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (TT&BVTV) Nguyễn Văn Hiền cho biết, toàn tỉnh đã xuống giống dứt điểm vụ hè thu 2024, với diện tích 228.139ha, tăng 0,11% so cùng kỳ; đa phần diện tích lúa đang giai đoạn đòng, trổ và chín.

Tính đến ngày 28/6/2024, trên lúa vụ hè thu nhiễm 12 đối tượng dịch hại với diện tích 67.617,3ha, tăng 13.750,3ha so cùng kỳ, trong đó nhiễm nhẹ 67.335,8ha (chiếm 99,58%), nhiễm trung bình 248,5ha (0,37%) và nhiễm nặng 33ha (0,05%). Trong đó, diện tích nhiễm rầy phấn trắng 9.988,6ha, tăng 9.369,6ha.

Nguyên nhân khiến dịch hại tăng, công tác phòng trừ khó khăn là do thời tiết đầu vụ hè thu 2024 nắng nóng gay gắt, thiếu nước, tạo điều kiện cho bù lạch gây hại sớm và nông dân phun thuốc trừ bù lạch sớm khi lúa 10 - 15 ngày, ảnh hưởng đến hệ sinh thái đồng ruộng, làm giảm mật số thiên địch, tạo thuận lợi cho sâu/rầy phát triển, đặc biệt là rầy phấn trắng.

Dấu hiệu gây hại của rầy phấn trắng

Khi rầy phấn trắng xuất hiện với mật số thấp, nông dân đã áp dụng biện pháp trừ sâu, phun thuốc nhiều lần, tăng liều, có những nông dân phun ngừa rầy phấn trắng và sâu cuốn lá. Đây là nguyên nhân gây nên tình trạng kháng thuốc, gây chết thiên địch, một số loại thuốc gây nóng cháy lá nhiều, ảnh hưởng đến khả năng trị rầy phấn trắng. Bên cạnh đó, việc sử dụng thuốc BVTV hiện nay chưa mang lại hiệu quả tối ưu, do nông dân chưa tuân thủ theo nguyên tắc “4 đúng” (lượng nước phun chưa đủ, ruộng bị khô, bơm nước vào ruộng chưa kịp thời...).

Tuân thủ khuyến cáo

Chi cục TT&BVTV dự báo, rầy phấn trắng có khả năng phát triển mạnh trên lúa giai đoạn làm đòng, trổ, với mức độ từ nhẹ đến trung bình, nhất là đối với ruộng bị thiếu nước, chân ruộng sạ dày, bón thừa phân đạm. Đặc điểm gây hại của đối tượng này là ấu trùng rầy phấn trắng chích thuốc nhựa cây ở mặt dưới lá, làm lá lúa bị vàng tại chỗ chích và lan dần về phía ngọn. Ban đầu, ấu trùng rầy phấn trắng xuất hiện ở các lá già, sau đó thành trùng đẻ trứng và gây hại trên các lá tiếp theo. Nếu rầy phấn trắng gây hại nặng, có thể làm lá bị xoắn (gần giống với lùn xoắn lá), bông bị nghẹn không trổ ra được. Trên đồng hiện nay, mật số phát triển và gây hại lúa của rầy phấn trắng trên diện rộng, chúng có thể phát tán, di chuyển từ ruộng này sang ruộng khác khi bị động.

Chi cục TT&BVTV khuyến cáo nông dân không phun ngừa rầy phấn trắng, chỉ phun thuốc khi rầy có mật số cao (trên 30 con/chồi); sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng” (đúng thuốc - thuốc được đăng ký đúng đối tượng phòng trừ; đúng lúc; đúng nồng độ và liều lượng; đúng cách). Khi phun thuốc cần đủ lượng nước sử dụng (40 - 60 lít nước/1.000m²), vòi phun cần đưa xuống dưới tán lá lúa để đảm bảo thuốc tiếp xúc với ấu trùng rầy phấn trắng, có thể sử dụng chất bám dính nhằm tăng hiệu quả của thuốc đối với ấu trùng. Nên luân phiên thuốc để tránh việc kháng thuốc của rầy.

Đặc điểm gây hại của rầy phấn trắng khác với bệnh vàng lá chín sớm, nông dân cần tuân thủ hướng dẫn của cán bộ nông nghiệp, phân biệt rõ nguyên nhân gây vàng lá để phòng trừ hiệu quả. Khi nhận diện đúng nguyên nhân gây hại do rầy phấn trắng, phun thuốc ở giai đoạn ấu trùng để phòng trừ. Sau khi xử lý được rầy phấn trắng, cần giữ mực nước ruộng ổn định, bón phân, bổ sung dinh dưỡng để giúp cây lúa nhanh hồi phục, đảm bảo năng suất.

Truyền thông, chia sẻ kinh nghiệm trong nhóm nhỏ nông dân để phòng trừ rầy phấn trắng hiệu quả

Đề phòng lâu dài

Qua nghiên cứu đặc điểm gây hại của rầy phấn trắng, Trưởng trạm TT&BVTV huyện Châu Thành Nguyễn Thanh Sơn cho rằng, đối tượng này thường gây hại nặng hơn trên lúa sạ dày, ít gây hại trên ruộng lúa sạ thưa và sử dụng phân hữu cơ; việc sử dụng thuốc BVTV trừ rầy phấn trắng hiệu quả không cao. “Trên địa bàn huyện Châu Thành có nhiều diện tích lúa áp dụng sạ thưa, sử dụng phân hữu cơ thay cho phân hóa học. Vụ đông xuân vừa qua, dù diện tích nhiễm rầy phấn trắng tăng, lúa xuất hiện vàng lá nhưng năng suất vẫn đạt 7,6 tấn/ha. ngành nông nghiệp nên phát động lại chương trình thi đua giảm lượng giống gieo sạ theo “1 phải, 5 giảm”, “3 giảm, 3 tăng”, SRP, chứng minh ruộng sạ thưa bằng phương pháp kéo hàng, cấy, sạ bằng thiết bị bay (drone)... hiệu quả hơn ruộng sạ dày để nông dân áp dụng” - ông Sơn đề xuất.

Cùng với sạ thưa (80 - 100kg/ha), khi nông dân áp dụng đồng bộ các biện pháp, tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất, hiệu quả phòng trừ dịch hại tự nhiên cũng cao hơn, đặc biệt là tưới nước “ngập khô xen kẽ”, trồng hoa trên bờ ruộng để dẫn dụ thiên địch, không phun thuốc trừ sâu trong 40 ngày đầu sau sạ để bảo vệ thiên địch... “Trước đây, nhện chân tơi bắt rầy rất hiệu quả, mỗi con bọ rùa ăn 5 - 10 con rầy/ngày... Do thiên địch giảm mạnh nên rầy, sâu hại có điều kiện phát triển. Bảo vệ thiên địch tiết kiệm và hiệu quả hơn so phun thuốc BVTV” - Chi cục trưởng Chi cục TT&BVTV Nguyễn Văn Hiền nhấn mạnh.

NGÔ CHUẨN